Samuil Yakovlevich Marshak (tiếng Nga: Самуил Яковлевич Маршак, 3 tháng 11
năm 1887 – 4 tháng 6 năm 1964) là nhà văn, nhà thơ, dịch giả nổi tiếng của Nga.
Tiểu sử:
Samuil Marshak sinh ở Voronezh trong một gia đình người Do Thái. Samuil Marshak yêu thơ cổ điển và biết làm thơ từ bé. Năm 1902 cùng gia đình chuyển về Sankt-Peterburg, được làm quen với nhà phê bình nổi tiếng Vladimir Stasov, rồi qua Stasov làm quen với Maxim Gorky. Từ năm 1904 đến năm 1906 Samuil Marshak sống ở Yalta, Crimea cùng gia đình Maxim Gorky. Năm 1907 trở về Sankt-Peterburg, Samuil Marshak tham gia tạp chí Satirikon. Năm 1912 được sang Anh học triết học ở Đại học London, thời gian nghỉ hè ông thường đi bộ khắp nơi, được nghe những bài hát dân gian, bắt đầu dịch các bài ballad dân gian và chính ông là người đã làm cho những bài ballad dân gian này nổi tiếng bằng tiếng Nga. Năm 1914 về nước, ông bắt đầu in các bản dịch thơ William Blake, Robert Burn và các bài ballad Scotland ở các tạp chí Северные записки, Русская мысль… Năm 1917 ông tổ chức “Phố trẻ thơ” – một tổ hợp bao gồm trường học, thư viện, cửa hàng và nhà hát dành cho thiếu nhi ở Ekaterinodar (nay là Krasnodar). Thời kỳ này ông viết nhiều vở kịch cho nhà hát và thơ cho thiếu nhi. Năm 1922 trở về Sankt-Peterburg tổ chức trường học cho thiếu nhi trước tuổi đến trường. Các tác phẩm viết cho thiếu nhi của ông luôn dành được sự ưu ái của bạn đọc nhỏ tuổi, nhiều bài thơ, truyện thiếu nhi của ông trở thành những tác phẩm cố điển. Maxim Gorky gọi Samuil Marshak là “ông tổ của văn học thiếu nhi Nga”.
Thời kỳ Thế chiến II ông viết thơ trào phúng, những năm 1960 viết tự truyện. Với cuộc đời sáng tác trong gần 50 năm, ông để lại một di sản văn học đồ sộ gồm thơ, truyện, kịch, tự truyện. Ngoài ra, Samuil Marshak là dịch giả nổi tiếng với những bản dịch tác phẩm của William Shakespeare, Robert Burn, William Blake, Rudyard Kipling… ra tiếng Nga. Ông còn dịch cả thơ của chủ tịch Trung Quốc Mao Trạch Đông. Sách của ông được dịch ra nhiều thứ tiếng trên thế giới. Samuil Marshak bốn lần được tặng Giải thưởng Stalin (1942, 1946, 1949, 1951), hai huân chương Lenin và nhiều huân, huy chương các loại. Ông mất ngày 4 tháng 6 năm 1954 ở Moskva.
Tác phẩm:
*Собрание сочинений, т. 1-8, М., 1968-72.
Tiểu sử:
Samuil Marshak sinh ở Voronezh trong một gia đình người Do Thái. Samuil Marshak yêu thơ cổ điển và biết làm thơ từ bé. Năm 1902 cùng gia đình chuyển về Sankt-Peterburg, được làm quen với nhà phê bình nổi tiếng Vladimir Stasov, rồi qua Stasov làm quen với Maxim Gorky. Từ năm 1904 đến năm 1906 Samuil Marshak sống ở Yalta, Crimea cùng gia đình Maxim Gorky. Năm 1907 trở về Sankt-Peterburg, Samuil Marshak tham gia tạp chí Satirikon. Năm 1912 được sang Anh học triết học ở Đại học London, thời gian nghỉ hè ông thường đi bộ khắp nơi, được nghe những bài hát dân gian, bắt đầu dịch các bài ballad dân gian và chính ông là người đã làm cho những bài ballad dân gian này nổi tiếng bằng tiếng Nga. Năm 1914 về nước, ông bắt đầu in các bản dịch thơ William Blake, Robert Burn và các bài ballad Scotland ở các tạp chí Северные записки, Русская мысль… Năm 1917 ông tổ chức “Phố trẻ thơ” – một tổ hợp bao gồm trường học, thư viện, cửa hàng và nhà hát dành cho thiếu nhi ở Ekaterinodar (nay là Krasnodar). Thời kỳ này ông viết nhiều vở kịch cho nhà hát và thơ cho thiếu nhi. Năm 1922 trở về Sankt-Peterburg tổ chức trường học cho thiếu nhi trước tuổi đến trường. Các tác phẩm viết cho thiếu nhi của ông luôn dành được sự ưu ái của bạn đọc nhỏ tuổi, nhiều bài thơ, truyện thiếu nhi của ông trở thành những tác phẩm cố điển. Maxim Gorky gọi Samuil Marshak là “ông tổ của văn học thiếu nhi Nga”.
Thời kỳ Thế chiến II ông viết thơ trào phúng, những năm 1960 viết tự truyện. Với cuộc đời sáng tác trong gần 50 năm, ông để lại một di sản văn học đồ sộ gồm thơ, truyện, kịch, tự truyện. Ngoài ra, Samuil Marshak là dịch giả nổi tiếng với những bản dịch tác phẩm của William Shakespeare, Robert Burn, William Blake, Rudyard Kipling… ra tiếng Nga. Ông còn dịch cả thơ của chủ tịch Trung Quốc Mao Trạch Đông. Sách của ông được dịch ra nhiều thứ tiếng trên thế giới. Samuil Marshak bốn lần được tặng Giải thưởng Stalin (1942, 1946, 1949, 1951), hai huân chương Lenin và nhiều huân, huy chương các loại. Ông mất ngày 4 tháng 6 năm 1954 ở Moskva.
Tác phẩm:
*Собрание сочинений, т. 1-8, М., 1968-72.
LỜI “ANH YÊU EM”
Trọng lượng thừa sẽ cản trở con thuyền
Những lời thừa có hại cho nhân vật
Lời “anh yêu em” sẽ vang lên chân thật
Và mạnh mẽ hơn “anh rất yêu em”.
Слова «Я вас люблю»
Как лишний вес мешает кораблю,
Так лишние слова вредят герою.
Слова «Я вас люблю» звучат порою
Сильнее слов «Я очень вас люблю».
GÁNH TÌNH NẶNG
Gánh tình nặng, dù hai người vẫn nặng
Thế mà tình ta anh gánh chỉ một thôi.
Phần cả hai đứa anh giữ gìn cẩn thận
Nhưng để làm gì? Cho ai? – không nói ra lời.
Бремя любви тяжело
Бремя любви тяжело, если даже несут его двое.
Нашу с тобою любовь нынче несу я один.
Долю мою и твою берегу я ревниво и свято,
Но для кого и зачем - сам я сказать не могу.
TRÊN QUÁ KHỨ
Trên quá khứ, như trên từng dãy núi
Nghệ thuật của anh theo đó lên cao
Còn nếu thiếu những dãy lịch sử bạc đầu
Thì nghệ thuật của anh chỉ là tổ mối.
Над прошлым
Над прошлым, как над горною грядой,
Твое искусство высится вершиной,
А без гряды истории седой
Твое искусство — холмик муравьиный.
CÓ KHÔNG ÍT CUỐN SÁCH
Có không ít cuốn sách tôi đã in
Nhưng chúng như những con chim bay mất
Và tôi chỉ là tác giả một trang
Trang chưa ký tên, là trang sau chót.
Немало книжек выпущено мной
Немало книжек выпущено мной,
Но все они умчались, точно птицы.
И я остался автором одной
Последней, недописанной страницы.
HÃY ĐỂ
Hãy để cho dòng đầu là bầu trời
Dòng thứ hai – những đám mây đầy nước
Qua dòng thứ ba là mưa đang rơi
Và bàn tay đứa bé bắt giọt nước.
Пусть будет небом верхняя строка
Пусть будет небом верхняя строка,
А во второй клубятся облака,
На нижнюю сквозь третью дождик льется,
И ловит капли детская рука.
NHỮNG GIỜ
Những giờ trôi, không nghe ra tiếng động
Nhưng những giờ mang đến những tháng năm.
Và mùa hè đi ra từ mùa xuân
Rồi mùa hè đi vào mùa thu muộn.
Часы
Часы за шумом не слышны,
Но дни и годы к нам приводят.
Выходит лето из весны
И в осень позднюю уходит.
NHỮNG LỜI CHÚC BẠN BÈ
Tôi chúc các anh tươi tốt, nở hoa
Chúc dành dụm và chúc sức khoẻ tốt
Sức khoẻ để dành cho bước đường xa
Và sức khoẻ là điều quan trọng nhất.
Chúc mỗi ngày, mỗi giờ của các anh
Mang đến cho các anh điều mới mẻ
Chúc đế cho nhân hậu trong lý trí
Còn trong con tim thì sẽ thông minh.
Tôi chúc các anh tự đáy lòng mình
Tôi chúc bạn bè mọi điều tốt đẹp
Mà những gì tốt đẹp, bạn biết không
Thường là ta phải trả bằng giá đắt!
Пожелания друзьям
Желаю вам цвести, расти,
Копить, крепить здоровье.
Оно для дальнего пути —
Главнейшее условье.
Пусть каждый день и каждый час
Вам новое добудет.
Пусть добрым будет ум у вас,
А сердце умным будет.
Вам от души желаю я,
Друзья, всего хорошего.
А всё хорошее, друзья,
Дается нам недешево!
Trọng lượng thừa sẽ cản trở con thuyền
Những lời thừa có hại cho nhân vật
Lời “anh yêu em” sẽ vang lên chân thật
Và mạnh mẽ hơn “anh rất yêu em”.
Слова «Я вас люблю»
Как лишний вес мешает кораблю,
Так лишние слова вредят герою.
Слова «Я вас люблю» звучат порою
Сильнее слов «Я очень вас люблю».
GÁNH TÌNH NẶNG
Gánh tình nặng, dù hai người vẫn nặng
Thế mà tình ta anh gánh chỉ một thôi.
Phần cả hai đứa anh giữ gìn cẩn thận
Nhưng để làm gì? Cho ai? – không nói ra lời.
Бремя любви тяжело
Бремя любви тяжело, если даже несут его двое.
Нашу с тобою любовь нынче несу я один.
Долю мою и твою берегу я ревниво и свято,
Но для кого и зачем - сам я сказать не могу.
TRÊN QUÁ KHỨ
Trên quá khứ, như trên từng dãy núi
Nghệ thuật của anh theo đó lên cao
Còn nếu thiếu những dãy lịch sử bạc đầu
Thì nghệ thuật của anh chỉ là tổ mối.
Над прошлым
Над прошлым, как над горною грядой,
Твое искусство высится вершиной,
А без гряды истории седой
Твое искусство — холмик муравьиный.
CÓ KHÔNG ÍT CUỐN SÁCH
Có không ít cuốn sách tôi đã in
Nhưng chúng như những con chim bay mất
Và tôi chỉ là tác giả một trang
Trang chưa ký tên, là trang sau chót.
Немало книжек выпущено мной
Немало книжек выпущено мной,
Но все они умчались, точно птицы.
И я остался автором одной
Последней, недописанной страницы.
HÃY ĐỂ
Hãy để cho dòng đầu là bầu trời
Dòng thứ hai – những đám mây đầy nước
Qua dòng thứ ba là mưa đang rơi
Và bàn tay đứa bé bắt giọt nước.
Пусть будет небом верхняя строка
Пусть будет небом верхняя строка,
А во второй клубятся облака,
На нижнюю сквозь третью дождик льется,
И ловит капли детская рука.
NHỮNG GIỜ
Những giờ trôi, không nghe ra tiếng động
Nhưng những giờ mang đến những tháng năm.
Và mùa hè đi ra từ mùa xuân
Rồi mùa hè đi vào mùa thu muộn.
Часы
Часы за шумом не слышны,
Но дни и годы к нам приводят.
Выходит лето из весны
И в осень позднюю уходит.
NHỮNG LỜI CHÚC BẠN BÈ
Tôi chúc các anh tươi tốt, nở hoa
Chúc dành dụm và chúc sức khoẻ tốt
Sức khoẻ để dành cho bước đường xa
Và sức khoẻ là điều quan trọng nhất.
Chúc mỗi ngày, mỗi giờ của các anh
Mang đến cho các anh điều mới mẻ
Chúc đế cho nhân hậu trong lý trí
Còn trong con tim thì sẽ thông minh.
Tôi chúc các anh tự đáy lòng mình
Tôi chúc bạn bè mọi điều tốt đẹp
Mà những gì tốt đẹp, bạn biết không
Thường là ta phải trả bằng giá đắt!
Пожелания друзьям
Желаю вам цвести, расти,
Копить, крепить здоровье.
Оно для дальнего пути —
Главнейшее условье.
Пусть каждый день и каждый час
Вам новое добудет.
Пусть добрым будет ум у вас,
А сердце умным будет.
Вам от души желаю я,
Друзья, всего хорошего.
А всё хорошее, друзья,
Дается нам недешево!
NGỌN GIÓ ĐỜI
Ngọn gió đời không làm em lo lắng
Như gương nước hồ lạnh lẽo mùa đông.
Và ngay cả con tim rất nhạy cảm
Không thể nghe tiếng sóng rất nhẹ nhàng.
Em đã từng nhanh nhẹn và ngân vang
Và những bước chân của em nhẹ lắm!
Anh cứ ngỡ rằng những tia lửa sáng
Từ đôi bàn tay biết nói của em.
Em đã sống, đã hít thở bằng tình
Em đã đến, như mặt trời hào phóng
Rồi để lại những lời cuối của mình
Bao nhiêu ấm nồng, bao nhiêu ánh sáng!
Ветер жизни тебя не тревожит
Ветер жизни тебя не тревожит,
Как зимою озерную гладь.
Даже чуткое сердце не может
Самый легкий твой всплеск услыхать.
А была ты и звонкой и быстрой.
Как шаги твои были легки!
И казалось, что сыплются искры
Из твоей говорящей руки.
Ты жила и дышала любовью,
Ты, как щедрое солнце, зашла,
Оставляя свое послесловье —
Столько света и столько тепла!
CHẠY ĐUA VỚI THỜI GIAN
Đã bao lần chạy đua với thời gian
Thời gian vẫn mang anh về phía trước
Anh quất roi, anh xua đuổi thời gian
Để nghe ra bước chân thời gian bước.
Còn bây giờ anh bước đi thủng thẳng
Nhưng mà trong bàn chân bước anh nghe
Nhưng cây sồi đang cùng nhau trò chuyện
Và mạch nước nguồn đang đổ xuống khe.
Đời trôi không chậm hơn, nhưng lặng hơn
Bởi thế mà trong rừng chiều lặng lẽ
Anh nghe lời tiễn biệt của lá cành
Không có em – anh nhận cho hai đứa.
Сколько раз пытался я ускорить
С. М.
Сколько раз пытался я ускорить
Время, что несло меня вперед,
Подхлестнуть, вспугнуть его, пришпорить,
Чтобы слышать, как оно идет.
А теперь неторопливо еду,
Но зато я слышу каждый шаг,
Слышу, как дубы ведут беседу,
Как лесной ручей бежит в овраг.
Жизнь идет не медленней, но тише,
Потому что лес вечерний тих,
И прощальный шум ветвей я слышу
Без тебя — один за нас двоих.
Ngọn gió đời không làm em lo lắng
Như gương nước hồ lạnh lẽo mùa đông.
Và ngay cả con tim rất nhạy cảm
Không thể nghe tiếng sóng rất nhẹ nhàng.
Em đã từng nhanh nhẹn và ngân vang
Và những bước chân của em nhẹ lắm!
Anh cứ ngỡ rằng những tia lửa sáng
Từ đôi bàn tay biết nói của em.
Em đã sống, đã hít thở bằng tình
Em đã đến, như mặt trời hào phóng
Rồi để lại những lời cuối của mình
Bao nhiêu ấm nồng, bao nhiêu ánh sáng!
Ветер жизни тебя не тревожит
Ветер жизни тебя не тревожит,
Как зимою озерную гладь.
Даже чуткое сердце не может
Самый легкий твой всплеск услыхать.
А была ты и звонкой и быстрой.
Как шаги твои были легки!
И казалось, что сыплются искры
Из твоей говорящей руки.
Ты жила и дышала любовью,
Ты, как щедрое солнце, зашла,
Оставляя свое послесловье —
Столько света и столько тепла!
CHẠY ĐUA VỚI THỜI GIAN
Đã bao lần chạy đua với thời gian
Thời gian vẫn mang anh về phía trước
Anh quất roi, anh xua đuổi thời gian
Để nghe ra bước chân thời gian bước.
Còn bây giờ anh bước đi thủng thẳng
Nhưng mà trong bàn chân bước anh nghe
Nhưng cây sồi đang cùng nhau trò chuyện
Và mạch nước nguồn đang đổ xuống khe.
Đời trôi không chậm hơn, nhưng lặng hơn
Bởi thế mà trong rừng chiều lặng lẽ
Anh nghe lời tiễn biệt của lá cành
Không có em – anh nhận cho hai đứa.
Сколько раз пытался я ускорить
С. М.
Сколько раз пытался я ускорить
Время, что несло меня вперед,
Подхлестнуть, вспугнуть его, пришпорить,
Чтобы слышать, как оно идет.
А теперь неторопливо еду,
Но зато я слышу каждый шаг,
Слышу, как дубы ведут беседу,
Как лесной ручей бежит в овраг.
Жизнь идет не медленней, но тише,
Потому что лес вечерний тих,
И прощальный шум ветвей я слышу
Без тебя — один за нас двоих.
NHỮNG BÔNG HOA
Những bông hoa trên mồ rung lặng lẽ
Vì luồng hơi rất nhẹ giữa không trung
Trong cái đung đưa của bông hoa huệ
Anh nhìn ra bàn chân bước của em.
Không khuây được, anh buồn ngay lập tức
Em xưa từng xa lạ cảnh lăng xăng
Bước em đi thong thả và nhẹ nhàng
Như những bông hoa này – rất nghiêm khắc.
Колышутся тихо цветы на могиле
Колышутся тихо цветы на могиле
От легкой воздушной струи.
И в каждом качанье негнущихся лилий
Я вижу движенья твои.
Порою печальна, подчас безутешна,
Была ты чужда суеты
И двигалась стройно, неслышно, неспешно,
Как строгие эти цветы.
TẤT CẢ CHẾT
Tất cả chết trên đất liền, trên biển
Nhưng con người, số kiếp nghiệt ngã hơn
Con người cần phải biết về bản án
Đã ký vào người ấy tự lúc sinh.
Nhưng hiểu rằng đời thấm thoát trôi nhanh
Con người sống – trái ngược cùng tất cả -
Con người sống và tính đến vĩnh hằng
Và thế giới này thuộc về người đó.
Все умирает на земле и в море
Все умирает на земле и в море,
Но человек суровей осужден:
Он должен знать о смертном приговоре,
Подписанном, когда он был рожден.
Но, сознавая жизни быстротечность,
Он так живет — наперекор всему,—
Как будто жить рассчитывает вечность
И этот мир принадлежит ему.
